พระพุทธรูปปางเสด็จจากดาวดึงส์ ปางแสดงธรรม

หน้าตักกว้าง : ๒๓ ซม. / สูงรวมฐาน : ๔๒.๕ ซม.เนื้อทองเหลืองศิลปะสมัยรัตนโกสินทรสร้างปี พ.ศ. ๒๕๓๙

พระพุทธศรีประทายสมันต์เป็นพระพุทธรูปเก่าแก่คู่วัดหนองบัวและ จังหวัดสุรินทร์มาช้านาน ไม่มีหลักฐานแน่ชัดว่าก่อสร้างในสมัยใด ทราบจากผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในคุ้มวัด และพระเถรานุเถระในวัด เช่นหลวงปู่เวียน​ (สมัยท่านยังมีชีวิตอยู่) เล่าให้ฟังว่า พระพุทธศรีประทายสมันต์ ประดิษฐานอยู่ในอุโบสถวัดหนองบัวหลังเก่า มาตั้งแต่กำเนิดวัด แต่เดิมเป็นพระพุทธรูปสัมฤทธิ์ ที่มีขนาดเล็กไม่เหมาะสมที่จะประดิษฐานเป็นพระประธานในอุโบสถในปีพ.ศ. ๒๔๒๕ ทางวัดจึงได้เชิญช่างจากเมืองอุดรมีชัย ประเทศกัมพูชา มาทำการโบกปูนและหล่อทับด้วยสัมฤทธิ์เพื่อให้พระพุทธศรีประทายสมันต์มีขนาดใหญ่ขึ้น และมีการจารึกใต้ฐานพระพุทธรูปเป็นภาษาเขมร ซึ่งใน ปัจจุบันได้สึกกร่อนหายไปในบางส่วน สำหรับในส่วนที่เหลือ ทางวัดได้ให้ผู้ที่มีความรู้ในภาษาเขมรมาแปล ได้ความดังนี้“พ—พุ—ร—ท—ส—อ— ได้อัญเชิญช่างจาก อุดรมีชัย(ประเดียเมียนเจย) มาทำการหล่อทับพระองค์​นี้เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๒๕ ด้วย​ความเมตตากรุณามุทิตาอุเบกบา จ—ย—ร—จ—การบูชาให้ตั้งนโม 3 จบ และ—เมตตาทำขันธ์ ๕ บูชาจะได้รับ​ความเมตตาจากเทพยาดาที่ปกป้องพระองค์นี้”และเมื่อมีการก่อสร้างอุโบสถหลังใหม่ขึ้น พระพุทธศรีประทายสมันต์ ได้ถูกอัญเชิญไปเก็บรักษา ที่กุฏิหลังเก่า ของพระครูญาณวิริยาคม หลวง​ปู่​เวียน​ (เจ้าอาวาสที่มรณภาพไปแล้ว) จนต่อมาเมื่อมีการื้อ กุฏิเจ้าอาวาสเพื่อก่อสร้างโรงเรียน ทางวัดจึงอัญเชิญพระพุทธศรีประทายสมันต์ไปปะดิษฐานไว้ที่วิหารศรีสุรินทร์ ต่อมาได้ย้าย​ไป​ประดิษฐาน​กุฏิญาณ​วิริญาคม กุฏิ​เจ้าอาวาส​ ​จนถึงปัจจุบันซึ่งได้มีพุทธศาสนิกชนมาสักการะบูชาเป็นจำนวนมากในทุก ๆ วันข้อมูลสนับสนุนโดย พระอาจารย์เก็ม สิริจันโทหลวงพ่อเคียน ขันติสาโรพระครูอนุวัตปัญญาภรณ์และอุมาสก อุบาสิกา วัดหนองบัว